Enflasyon ve dolarizasyon riski büyüdü: İş dünyası sessiz ve kaygılı

BORSA SON AYLARIN EN TABAN SEVİYELERİNDE

Yürütülen soruşturmalar kapsamında şimdi sözler tamamlanmadan, gözaltına alınanlar savcılığa ve mahkeme önüne çıkarılmadan şirketlere ve mal varlıklarına el koyma kararları alınması pay senedi piyasalarında satışları ağırlaştırdı. Borsa İstanbul’un (BİST) başta bankacılık olmak üzere tüm endekslerinde milyarlarca dolarlık bedel kayıpları yaşandı.

Gözaltı operasyonlarının başladığı 19 Mart’ta BİST100 endeksi bir günde yüzde 9 kayıp yaşarken hisse senedi piyasasındaki kıymet kaybı 31,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. BİST’teki ağır satış eğilimi üzerine gün içinde peş peşe devre kesici ile seanslara orta verilmesine rağmen panik halindeki ağır satış dalgası 20 Mart’ta da devam etti. Bugün de sabahın birinci saatleriyle birlikte satış dalgasının sürmesi ve daha birinci seansta yüzde 5’i aşan düşüş yaşanması üzerine seans devre kesti. 19 Mart’tan bu yana BİSTTÜM endeksindeki toplam paha kaybı 43 milyar dolara ulaştı.

4 günlük gözaltı müddetinin hafta sonuna denk gelmesi ve pazar günü nöbetçi mahkemeye çıkarılmaları beklenen İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve öbür şüpheliler hakkında muhtemel tutuklama kararı verilmesinin piyasalarda önümüzdeki hafta tekrar önemli kayıplara, sarsıntılara neden olması kelam konusu.

İŞ DÜNYASI SESSİZ VE ENDİŞELİ

Hisseleri borsada süreç gören şirket, holding ve bankalardaki paha kayıplarının büyümesi üzerine Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) arafından alınan kararla, payları borsada süreç gören şirketlerin yönetim kurulu kararıyla ”hisse geri alım programı” başlatabilecekleri duyuruldu. Bu gelişme üzerine THY, Halkbank’ın yanı sıra tartıyla iktidara yakın 18 şirket ve holding 5,5 milyar TL’ye varan pay geri alım programlarıyla endekse dayanak verdi. Lakin bu teşebbüsler de endeksin toparlanmasına yetmedi.

Geçen ay Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) verilen ”şirketlere el koyma ve kayyum atama yetkisinin” soruşturma sürecinde en geniş biçimde kullanılacağını gösteren işaretlerin artması iş dünyasında ve iş insanlarındaki tasaları büyütmüş durumda. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’na açılan iki soruşturmadan birisinin ”terör örgütleriyle iltisak, irtibat, takviye ve finansman temini” argümanına dayandırılması TMSF’ye verilen bu geniş yetkilerin kullanımına imkan sağlayacak. Hakikaten savcılığın başvurusu, Sulh Ceza Yargıcının kararıyla İmamoğlu İnşaat Şirketi’ne el konulduğu duyurulurken, el koyma süreçlerinin İBB’den ihale alan, İBB ile iş alakasında bulunan çok sayıda şirkete yayılabileceği öne sürülen savlar ortasında. TÜSİAD Liderlerine yönelik soruşturma, gözaltı ve akabinde açılan davada liderlere 5 yıla kadar mahpus cezası istenmesi iş dünyasında suskunluk ve telaşlı bekleyişe neden oldu.

MERKEZ BANKASI ALDIĞI KARARLARLA TL’Yİ SAVUNMA ÇİZGİSİ OLUŞTURUYOR

19 Mart operasyonlarının pay senedi piyasalarının yanı sıra döviz piyasalarında sert dalgalanmalara neden olması, kurların süratle yükselmesi ve TL’deki kıymet kaybının artması Merkez Bankası ve iktisat idaresini peş peşe inanılmaz kararlar almaya yönlendirdi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in piyasaları yatıştırma hedefli açıklamalarının sonuç vermemesi ve dolar/TL kurundaki yükselişin bir günde yüzde 5’e ulaşması üzerine Merkez Bankası evvel ”TL uzlaşmalı vadeli döviz satışlarının başlatıldığını”’ duyurdu. Akabinde da Para Politikaları Kurulu (PPK) rutin toplantı takvimin dışına çıkarak 20 Mart’ta fevkalâde toplandı. Toplantıda gecelik borç verme faizi 2 puan artırılarak yüzde 46’ya yükseltildi. TL’yi savunma hedefli iki farklı kararla kurlarda yükselen ateş nispeten düşürülerek dolar/TL 38-39 ortasında dengelendi.

Ancak 72 saatte dolar/TL kurunda 2 TL’ye varan artış özel dalın kısa vadeli döviz kredi borçlarının geri ödeme maliyetlerinde 100 milyar TL’yi aşan yükselişe yol açtı. Son açıklanan kısa vadeli dış borç sayılarına nazaran özel bölümün yıl sonuna kadar çevirmesi gereken kısa vadeli döviz kredisi fiyatı 57 milyar dolar. Hasebiyle önümüzdeki devirde dövize talep ve kur artışlarının sürmesi, dolarizasyon riski mümkünlüğünü yükseltti. Buna bağlı olarak kur artışının ekonomik maliyetlerdeki yansıması ve Merkez Bankası’nın kurları frenleme maksatlı müdahalelerinin maliyetinin çok daha yüksek olması kaçınılmaz.

YOKSULLAŞMA VE ENFLASYONDA YÜKSEK ARTIŞ RİSKİ BÜYÜDÜ

.

19 Mart’tan bu yana TL’deki kıymet kaybının yüzde 10’u aşması, geniş kısımların fakirleşmesi yanında fiyat ve gelirlerin de bu oranda azalmasına neden oldu. Kur artışlarından kaynaklı maliyet ve fiyat artışlarının yansımaları ise önümüzdeki periyotta enflasyonda yine yükselişin tetiklenmesiyle kendisini gösterecek.