Liseler üniversiteye hazırlık kursu değil! Uzmanlardan lise eğitimine “esnek ve sade model” daveti

– Enstitü Toplumsal Uzman Araştırmacısı Prof. Dr. Oktay Cem Adıgüzel:

– “Üretici hale getiremiyoruz çocukları. Fakat meslek liselerinde bir şeyler çalışıyoruz. Olağan akademik liselerde de çocukların üretkenliğini destekleyici bir programa muhtaçlığımız var. Kırk saat ders alan bir çocuktan inovasyon beklememiz gerçekçi değil. Sadeleşmemiz gerekiyor”

“Sistemimize baktığımızda test yüklü, mevzu ve bilgi merkezli ağır bir program olduğunu görüyoruz. Bu yorucu bir süreç, hem aileler hem de çocuklar için. Daha esnek, toplumsal merkez, toplumsal hizmet odaklı, çocukların kendilerini ve ilgi alanlarını keşfedebilecekleri bir program anlayışıyla gidilmesi gerekir”

Yükseköğretim ve istihdamın niteliğini belirleyen kıymetli etkenlerden biri olan lise eğitiminde, daha esnek ve sade bir modeli içeren değişim teklifinde bulunuldu.

Liselerde verilen eğitim kalitesini belirleyen ögelere değinen Coşkun, “Mevcutta 4 yıl olacak biçimde çocuklar lise eğitimini almak zorundalar. Bu dünya standartlarına nazaran çok uzun bir mühlet. Bizim şu anki durumumuz, programları kaskatı devam ettiriyor olmamız. Okullar gereğince alımlı gelmiyor çocuklar için. Çocukların girişimciliğini destekleyici, toplumsal sorumluluk tarafını besleyici tarafı yok, projeler üzere kendini gerçekleştirebileceği bir ortam yok.” dedi.

Lise çağındaki her gencin zihinsel, bilişsel ve fizikî manada üretici pozisyona getirilmesi gerektiğini, mevcut lise eğitimi modelinde ise öğrencilere pasif dinleyici rolü verildiğini söyleyen Coşkun, “Üretici hale getiremiyoruz çocukları. Lakin meslek liselerinde bir şeyler çalışıyoruz. Olağan akademik liselerde de çocukların üretkenliğini destekleyici bir programa gereksinimimiz var. Kırk saat ders alan bir çocuktan inovasyon beklememiz gerçekçi değil. Bu türlü bir çocuktan hayatla ilgili çok da fazla bir sorumluluk almasını beklememiz mümkün değil. Sadeleşmemiz gerekiyor.” ifadesini kullandı.

– “DERS SAATLERİNİN VE CİNSLERİNİN AZALTILMASI GEREKİYOR”

Liseli öğrencilerin devamsızlık oranının fazla olduğunu ve mevcut eğitim modelinin çocukların gelişimine katkısı olmadığını tabir eden Coşkun, “Ders saatlerinin ve çeşitlerinin azaltılması gerekiyor. Lisede bir çocuk, hem vücut eğitimi dersini hem görsel sanatlar dersini almak zorunda. Liseye gelmiş bir çocuk şu hür iradeyi gösteremiyor, ‘Ben vücut eğitimi dersiyle ilgilenmiyorum, daha fazla görsel sanatlarla ilgilenmek istiyorum’ yahut ‘yapay zeka çalışmalarına katılmak istiyorum’ diyebileceği bir esnekliğe gereksinimimiz var. Bu türlü bir modelden üretkenlik ya da faydasına bir sonuç çıkmasını beklememiz mümkün değil.” değerlendirmesini yaptı.

Coşkun, büyük bir zihniyet değişimine gereksinim duyulduğunu ve bunun eğitimde, bakanlık, araştırmacılar ve akademisyenler eliyle yapılması gerektiğini belirterek, liselerde esnek ve sade bir modelin gerekliliğini vurguladı.

Lise çağında kendilerine has maharetler geliştiren, kendilerini belirli mevzularda eğiten gençler için istihdam modelleri düşünülmesi gerektiğini aktaran Coşkun, “Genç girişimcilerin önünü açacak modelleri ortaya koymamız gerekiyor. Marifetleri tespit edilmiş gençlerin İŞKUR ve Ticaret Bakanlığı aracılığıyla, doğru sektörlerde uygun bir formda istihdam edilmesinin sağlanması da tekrar Ulusal Eğitim ve ilgili bakanlıkların sorumluluğunda.” diye konuştu.

LİSE EĞİTİMİ, ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK OLARAK GÖRÜLMEMELİ

Enstitü Toplumsal Uzman Araştırmacısı Prof. Dr. Oktay Cem Adıgüzel de liselerin üniversiteye hazırlık kursları olmadığına ve temel faktörün üniversiteye giriş olarak temellendiğine işaret etti.

Prof. Dr. Adıgüzel, “Biz hep bilgi odaklı düşünüyoruz lakin yurtdışına baktığımızda biraz daha maharet odaklı olduğunu, biraz daha toplumsal sorumlulukların ön planda olduğunu görüyoruz. Bilhassa Kanada, Fransa ve Avrupa merkezli programlarda çocukların seçmeli derslerinin, öğrenci kulüplerinin fazla olması, okulun zarurî ders programının daha sade olması çocuklara esneklik alanı sağlıyor.” dedi.

Avrupa’da uygulanan eğitim sisteminin sırf bilişsel değil, üstbilişsel hünerleri de kazandırmaya yönelik bir yapıda olduğunu aktaran Adıgüzel, şöyle devam etti:

“Sistemimize baktığımızda test yüklü, mevzu ve bilgi merkezli ağır bir program olduğunu görüyoruz. Bu yorucu bir süreç, hem aileler hem de çocuklar için. İşin makus yanı, okul aidiyetinin epeyce düşük olması. Daha esnek, toplumsal merkez, toplumsal hizmet odaklı, çocukların kendilerini ve ilgi alanlarını keşfedebilecekleri bir program anlayışıyla gidilmesi gerekir.”

Prof. Dr. Adıgüzel, Kanada’da eğitim üzerine araştırmalar yaptığını belirterek, çocuklara kendilerini bulabilecekleri bir ortam sunulmasının değerine dikkati çekti.

Avrupa ülkelerindeki eğitim modelinde de çocukların sonuç yerine süreç odaklı olacak biçimde eğitim aldıklarını lisana getiren Adıgüzel, Türkiye’deki mevcut eğitim sisteminin ise sonuç ve test odaklı ilerlediğini, bunun değişerek çocukların ilgi alanlarına nazaran eğitim görmesi ve toplumsal maharet taraflarının parlatılması gerektiğini söz etti.