Mahfi Eğilmez ekonomik krizin birinden çıkıp başkasına nasıl girdiğimizi anlattı: ‘Faiz sebep’ değilmiş

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kendisinin de ekonomist olduğunu söz ederek “Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur. Bir arada yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusura bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla birlikte olamam, olmam” demiş ve Türkiye’nin faiz siyasetinde ‘Nas’ periyodunu başlatmıştı.

3 Eylül 2021’de ‘Nas’ ile başlayan indirimlerle yüzde 19’dan yüzde 8,5’e kadar düşen faiz, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelmesinin akabinde yeniden yükselişe geçti. Bu müddette Dolar 36.52, Euro 39,67 lirayı gördü.

MAHFİ EĞİLMEZ EKONOMİK KRİZİN BİRİNDEN ÇIKIP BAŞKASINA NASIL GİRDİĞİMİZİ ANLATTI

“Faiz düşerse enflasyon artar yani enflasyon artarsa düşürmek için faizi artırmak gerekir” sözleri ile yapılan yanlışı daha evvel de açıklayan Ekonomist Mahfi Eğilmez, T24’teki yazısında faiz, enflasyon ve ekonomik krize dair gerçekleri herkesin anlayacağı formda yine anlattı.

AKP öncesi ekonomik krizin çukurundan çıkmayı başaran Türkiye’nin yine nasıl ekonomik krizin pençesine takıldığını açıklayan Eğilmez şunları söyledi:

Bizim yaşadığımız en kıymetli krizlerden birisi gelişmiş dünyanın karşılaştığı global krizden yedi yıl kadar evvel 2001’de çıktı.

Bu kriz sırasında IMF dayanağıyla faiz siyaseti, mecburî karşılıklar üzere düzenlemelerle para siyaseti, vergilerin tekrar düzenlenmesi ve bütçe açıklarının giderilmesi yoluyla kamu mali disiplininin sağlanması üzere maliye politikası tedbirlerine yer verirken bankacılık reformu üzere yapısal ıslahatların da yapılması sağlandı.

Avrupa Birliğiyle tam üyelik müzakereleri başlatıldı. Bütün bu olumlu düzenleme ve adımların sonucu olarak Türkiye kısa sayılabilecek bir müddette krizden çıktı.

‘FAİZ SEBEP’ DEĞİLMİŞ

Ne var ki bu olumlu görünüm çok sürmedi. Evvel Avrupa Birliğiyle ilgiler programlandığı biçimde ilerlemez oldu, akabinde yapısal ıslahatlar yapılacak yerde yapılmış olanlar da bilakis çevrilmeye başlandı.

2018 yılında girilen başkanlık sistemiyle birlikte kamu idaresi uygundan düzgüne zayıfladı, iktisat siyasetinde, bilhassa faiz siyasetinde yanlış adımlar atılmaya başlandı ve bu yanlışlar 2021 yılında enflasyon yükselirken faizi düşürme atılımıyla doruk noktasına çıktı. Faiz negatif hale gelince dövize yöneliş oldu, bu kere bu yönelişi önlemek için KKM uygulamasıyla kur garantisi getirildi.

2023 yılı ortasında bu yanlışlardan dönüş için yeni bir program uygulamaya kondu.

Bu program faiz ve zarurî karşılıklar düzenlemesi üzere para siyaseti araçlarının kullanılmasına dayanıyor. Kamu kısmının, bilhassa yüksek yöneticilerin yarattığı büyük israfla ilgili hiçbir düzenleme içermiyor. Maliye siyasetiyle harcamaları kısmak yolunda düzenleme yapılamayınca bu sefer enflasyonu yükselttiği bilinen dolaylı vergileri artırmaya ağırlık verilmek zorunda kalındı.

2021 yılından itibaren iki yıl boyunca enflasyona nazaran çok düşük faizle kredi kullanmaya başlamış olan iş âlemi, faizlerdeki yükselişe ayak uyduramadı. Ülke riskinin yüksekliği (CDS primi hala 257 bp seviyesinde bulunuyor) ve düşürülmeye çalışılması bir yana tam bilakis risk artırıcı açıklamalar yapılması doğrudan yabancı sermaye girişinin önünü kesti.

“ÖLÜ KEDİ SIÇRAMASI”

Doğrudan yabancı sermaye girişi çok düşük seviyede kalınca yabancı sıcak para çeşidi olan carry trade yoluyla ve Türk yatırımcıların dolar hesaplarını bozdurup Türk Lirası hesaplara geçmesini sağlayan bir sistemle finansman çevrilmeye çalışılıyor.

Böyle bir ortam ülke iktisadının alımlı gücü olan sanayi kısmı üretiminin ciddi darbe almasına yol açıyor. Sanayi üretimi 2024 sonunda kısa bir çıkış göstermiş olsa da bunun bir “ölü kedi sıçraması” [ii] olduğu aşağıdaki grafikten görülebiliyor.

Özetle bugün geldiğimiz durumdan bugün uyguladığımız üzere yalnızca para siyasetiyle çıkmak mümkün görünmüyor. Enflasyonda tümüyle baz tesirine dayalı süreksiz düşüşlere bakarak sorun çözülüyor üzere düşünmek çok yanlış olur. Artık bir dakika bile kaybetmeden hukukun üstünlüğü ve güçler ayrımına dayalı demokrasinin kurulmasından başlayarak vergi ıslahatı, kamu harcama ıslahatı, teşvik sisteminin yanlışsız kullanılması üzere yapısal ıslahatlara başlamamız gerekiyor.